Persbericht Federatie Beeldrechten 
27-6-2023 

Wet versterking auteurscontractenrecht: minimale vooruitgang voor beeldmakers 

Na de Evaluatie van de Wet Auteurscontractenrecht in 2020 ligt een nieuw voorstel bij de Raad van State: de Wet versterking auteurscontractenrecht. De Federatie Beeldrechten heeft tijdens de consultatieronde auteurscontractenrecht aanbevelingen gedaan om de positie van beeldmakers substantieel te versterken. Zo pleitte de federatie voor een versteviging van de onderhandelingspositie van beeldmakers door een verruiming van de reikwijdte van het auteurscontractenrecht naar “eindgebruikerssituaties” en meer.  Daarnaast ondersteunde de Federatie in het oorspronkelijke voorstel het verplichte onderscheid tussen honorarium en exploitatievergoeding. Helaas is geen gehoor gegeven aan de aanbevelingen. Sterker nog, ook het verplichte onderscheid is uit het voorstel geschrapt. De beoogde “versterking” is daardoor een minimale vooruitgang voor de reguliere beeldmaker.  

“Eindgebruikerssituaties” 

Omdat het huidige auteurscontractenrecht alleen geldt voor exploitatieovereenkomsten en daardoor niet in opdrachtsituaties, kunnen veel makers geen beroep doen op de wet. Zo dragen beeldmakers, door een verzwakte onderhandelingspositie, vaak hun auteursrechten over aan een opdrachtgever en werken daarbij voor een laag tarief. Wanneer de gerealiseerde werken vervolgens een succes blijken te zijn en beschikbaar voor een breed publiek, biedt het auteurscontractenrecht voor deze groep geen rechtvaardig vangnet. Daarom pleitte de Federatie Beeldrechten voor een verruiming van de reikwijdte van het auteurscontractenrecht naar “eindgebruikerssituaties”. Toch is, met een beknopt beroep op een zeer beperkte uitleg van de Europese DSM-richtlijn, gekozen de wet niet naar deze situaties uit te breiden. De Federatie Beeldrechten ziet dat anders en vindt het jammer dat hier zo makkelijk overheen is gestapt. 

Eenzijdig advies billijke vergoeding 

Ook de aanbeveling van de Federatie om de mogelijkheid op te nemen om als makers eenzijdig door de Minister een advies te laten vaststellen ten aanzien van de billijke vergoeding, heeft het wetsvoorstel niet gehaald. In plaats daarvan vervalt de verplichte toetsing door het ministerie van een op collectief niveau uit-onderhandelde billijke vergoeding. Op zich een positieve ontwikkeling, omdat het de drempel verlaagt, maar in feite is het niet meer dan een codificatie van de bestaande praktijk. De Mededingingsautoriteit handhaafde onder het oude recht al niet waar het ging om collectieve onderhandelingen door zzp’ers in de culturele sector. Makers worden hiermee dus nauwelijks verder geholpen.  

Onderscheid honorarium en exploitatievergoeding 

De beoogde verplichting om onderscheid te maken tussen het honorarium van de maker enerzijds en de billijke vergoeding voor de auteursrechtelijk exploitatie anderzijds, is evenmin opgenomen. Dit onderscheid voorkomt een onduidelijke samenvoeging van verschillende vergoedingen in een “lump sum” en is essentieel voor (beeld)makers. Dit omdat alleen wanneer duidelijk is om welke vergoeding het gaat, een onderhandeling over de billijkheid daarvan kan plaatsvinden. In het huidige voorstel wordt voor dit probleem een oplossing gezien in de zogenaamde “transparantieverplichting”, waardoor makers informatie over de exploitatie van hun werk op kunnen vragen. Dit vereist echter een actief verzoek van de maker, met het in de sector bekende risico van “blacklisting”. Een actieve plicht tot het maken van dit onderscheid zou de onderhandelingspositie van makers daarom meer versterken.    

Ondanks alles, zijn er enkele kleine tekenen van verbetering. De federatie acht deze echter te klein om daarmee een wet te realiseren die daadwerkelijk de positie van álle makers verbetert. Vooralsnog, een gemiste kans voor de wetgever.   

De Federatie Beeldrechten is een samenwerkingsverband tussen Pictoright, BBK, BNO, BOK, DuPho, de Kunstenbond, NVJ/NVF en Platform BK. Binnen de federatie zetten zij zich samen in voor een betere auteursrechtelijke positie voor beeldmakers. 

--------------

Noot voor de redactie: voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marije Kaashoek, coördinator Federatie Beeldrechten via nethcerdleebeitaredef.[antispam].@pictoright.nl of 020 589 1863